Tri amikoj.
En iu antikva itala reg’lando, estis iam iu knabo nomita Dino, kiu havis du amikojn parolantajn en Esperanto, kies nomoj estis Lino kaj Pino. Konsiderante ke Dino ne konis tiun c’i lingvon, kiam li estis kun Lino kaj Pino, ili interparolis ital-lingve. Tamen, dum malmultaj monatoj, Dino, nur au’skultante iliajn paroladojn, facile memoris plurajn vortojn; do, iom post iom, li lernis iomete la lingvon kaj sukcesis interparoli esperante kun Lino kaj Pino. La amuza afero, estis ke li ofte inters’ang’is Esperanton kun la Italo, kau’zante krokodilaj’ojn. Lia afliktig’o, devenis pro la konfuzo - en propra menso – inter la signifoj en Esperanto de pluraj vortoj, kiujn li komprenis kiel se g'i estus en ital-lingvo. Dino ekparolis kun Lino kaj Pino en iu miksaj’o de Esperanto kaj Italo, tiom ke, iun tagon, li demandis al la du amikoj:
- “ Kiamaniere mi parolas la Zamenhofan lingvon? “ , ili respondis:
- “ Iomete! “
- “ Iomete? “ – demandis li: - “ Kion signifas? “
Antau’ ili povis klarigi, Dino diris - itale -:
- “ Hmm... vediamo: io-me-te; ‘io’ da io, ‘me’ da me e ‘te’ da te... Quindi, se ‘io’ è il mio Io e ‘me’ è il mio Es, allora ‘te’ sei un altro...”, formulis li, inter la aliaj ridoj.
- “ Dunque “, konkludis Dino, “ ’iomete’ indicherebbe un discorso psicologico tra il paziente e il suo analista. Giusto? “
- “ Ne! “ – respondis Lino, kiu diris ke - jes! – li mem, bezonintus psikilogon... Poste, li demandis al la amiko, c’u li konsideris Esperanton lingvo por filozofoj; li respondis:
- “ Mi pensas jes, kial ne? Mi havas amikon kiu definas sin mem Filosofo, kaj parolas esperante nur por ekspliki siajn filozofajn konceptojn. Li nomig’as Antonio. C’u vi konas lin? “
- “ Ne! “
- “ C’u vi diras nur ‘ne’? “
- “ Jes! “
Pasis la tempo: Dino lernis Esperanton, ne en mizera mezuro, sed granda; tamen, iun maktenon, dum li piediris tra la kampoj por kapti ranojn, li renkontis Linon kaj Pinon kiujn estis tie por la rikolto de majorano; Dino konfuzig’is: li pensis ke ili volis kapti la ranon de majo...
- “ C’u vi ne povos kapti ankau’ la ranon de junio au’ de julio?”
- “ Ne! “ – respondis Lino kaj Pino; eble, ili ne konis alian vorton...
Male de Dino, kiu plivastigis sian vortaron c’iutage. Fakte, li c’iam vortludis, irante tra la urbeto, kriante:
- “ Mi estas la ‘Vortludanto’! “
Tagtage, Dino trairis la kamparon dirante:
- “Tri tre trinkemaj frataj amikoj trafis trunkon sur iu trotuaro kun iu trufo j’etita per iu trulo! “
Li dau’revagis dum tri horoj, serc’ante Linon kaj Pinon, sed sen ilin renkonti. Iun momenton, li trafis trolon, starantan sur iu trogo, kiel se g’i estus lia trono rotacianta kiel troto. Li haltis, post demandis al Dino:
- “ La pasvorton? “
- “ Kion? “
- “ La pasvorton! “
- “ Mi ne scias. “
- “ Do, respondu al mi: la scivolema sciuro sekvis la aǔtoron, ĉu vi tion-ĉi scias? “
- “ Eh? Che razza di... “
- “ Respondu! “ – ordonis la trolo. Neniun respondon la knabo konis; do li ekpensis ion:
- “ Bone “, diris Dino, “ la oleoj el ajlo jam je junio junas. “
- “ Bonege! “, diris la trolo, “ kaj nun, se vi konas la duan pasvorton, vi povos iri al la kortego de la reg’ ino Margarita, kie viaj amikoj jam vin atendas...”
Perpleksa, Dino au’skultis g’in:
- “ C’u s’i c’iam c’e c’io rug’ig’as ? “
- “ Ehm... Jes, sed nur se s’i, la reg’ino Margarita, scias c’u c’i-scene la sklavo s’telos la sceptron al reg’o Petro. “
La trolo, saltis de sur la trogo, surprizita:
- “ Nun, vi estas rekrutiginda. La milito vin alvokas; reg’o Petro, nia patro, permesas al vi partopreni, nepre preni por la entreprenon. “
La trolo, kondukis Dinon c’e la reg’inon: s’i, s’ue starante, sens’eligis s’osojn. Kiam al s’i, Dino estis prezentita, s’i g’oje akceptis liajn vortludojn c’ar, tiamaniere, s’i povis havi s’ancon serc’i s’ercon kun iu. Bedau’rinde, malmulte dau’ris la viziton, c’ar Dino, Lino kaj Pino devis iri al la rekrutejo, por esti rekrutataj. Kiam el propra kortego, foriris la knabo Dino, multeploris Margarita, la gaja reg’ino; do, Petro, s’ia edzo, s’in riproc’is tiamaniere:
- “Ho, mia reg’ino: ne trinku la g’inon; ne plu ploru, plorulino, pro via propra plezuro!...”
La tri amikoj, kondukitaj sur la pinton de iu monto, nomita Montopinto, trovis tie tro da rekrutindaj, ne tro kontentaj esti tie, sur la pinto de tiu monto, male de niaj tri amikoj, kontentaj ne esti la nuraj knaboj c’eestantaj tie; ili vidis, ke nur du viroj ekzamenis c’iujn: iu rekrutisto kaj iu monah’o.
- “Kial la c’eesto de monah’o? “ – demandis Pino, c’iujn.
- “ C’ar “, c’iuj respondis lin h’ore, “ la rekrutisto instigas nin flugi, transsaltante tiun c’i krutaj’on fronte de ni. “
- “ Che cosa? “ – ekkriis Dino, itale.
- “ Jes, estas la vero...”
- “ Sed, ni ne volas flugi, por fali suben! “ – respondis Lino.
- “ Estas por tio, la c’eesto de monah’o”, konkludis iu: “ li preg’as por ni! “
- “ Ho-ho-ho: nur nun, mi komprenas la signifon de tiu afis’o sur la rando de c’i vojo: - la krutaj’o, por la rekrutado! - “
- “ Re-krutado?” - demandis Dino – “ Cos’è il nome d’un monarca? “
Kiel ciam, Lino kaj Pino respondis: - “ Ne! “ –
Tiu tago estis j’au’de: la unuaj knaboj transsaltis la pinton, kriante - en h’oro - :
- ‘ Oni devas por la reg’ino! ‘ – kiam la monah’o kunekriis - de koro - :
- ‘ Kaj ankau’ por la Sinjoro! ‘ –
La tri amikoj, rezignacie, diris:
- “ Nun estas nia horo... “
Sed, kiam la monah’o au’skultis la eh’on, g’i respondis:
- “ La knaboj estas oro! “
- ‘Por la malkudritaj kudreroj de la tajloro!‘, murmuris la monah’on; h’aoso regis en la monah’a spirito, kiam la eh’o respondis tiel. Kial, la eh’o respondis malsame de li? Kia eh’o estis? Poste, li komprenis: estis la kutima eh’os’ang’o de c’iu-j’au’do...
La unuaj knaboj jam rulig’is lau’ la kruto, saltis, flugis kiel flagoj, finfine kaptis kanariojn sur iu kanaro, kiam Dino, Lino kaj Pino kunesaltis malsupren; rulig’ante, ili ekvidis multajn aferojn: iu truto en iu tubo de tufo, tuj kaptita per unu pufo pafita de Lino; dum Lino mang’is la truton, falante kaj flugante lau’ la monto, Dino kaj Pino mang’is du krespojn sur du krestoj de iu s’nurponto. Pino, kuris kaj saltis rivereton, serc’is tualeton malantau’e iu dometo, mantenante lian naztukon en sia maneto, kaj trotante kiel iu trunko, sed sen truko, frapita de iu trufo j’etata per iu trulo ene iu truo... Kiam, finfine la knaboj alvenis valfunde, c’iuj devis ekkuri, c’ar ilin sekvis iu tau’ro, nomata Mau’ro, kiu fug’is de la tajdo kiu antau’is la tajfunon, kiu tajlis la kostan kostumon de la tajloro sur la tau’ga s’ultro...
C’e la alvenpunkto, la rekrutisto rekrutis c’iujn, sed ne antau’ ol ili konis la novan pasvorton:
- “ Frivolaj friponoj fervore priridas perfortajn fervojojn. “
Lacaj, Pino diris al la aliaj du pri ili tri:
- “ Ni vere estas unu bela teamo! “ – Kaj Dino respondis, itale:
- “ A bello: te amo a chi?... “ (Fine ).
Mitico Gabry!
En iu antikva itala reg’lando, estis iam iu knabo nomita Dino, kiu havis du amikojn parolantajn en Esperanto, kies nomoj estis Lino kaj Pino. Konsiderante ke Dino ne konis tiun c’i lingvon, kiam li estis kun Lino kaj Pino, ili interparolis ital-lingve. Tamen, dum malmultaj monatoj, Dino, nur au’skultante iliajn paroladojn, facile memoris plurajn vortojn; do, iom post iom, li lernis iomete la lingvon kaj sukcesis interparoli esperante kun Lino kaj Pino. La amuza afero, estis ke li ofte inters’ang’is Esperanton kun la Italo, kau’zante krokodilaj’ojn. Lia afliktig’o, devenis pro la konfuzo - en propra menso – inter la signifoj en Esperanto de pluraj vortoj, kiujn li komprenis kiel se g'i estus en ital-lingvo. Dino ekparolis kun Lino kaj Pino en iu miksaj’o de Esperanto kaj Italo, tiom ke, iun tagon, li demandis al la du amikoj:
- “ Kiamaniere mi parolas la Zamenhofan lingvon? “ , ili respondis:
- “ Iomete! “
- “ Iomete? “ – demandis li: - “ Kion signifas? “
Antau’ ili povis klarigi, Dino diris - itale -:
- “ Hmm... vediamo: io-me-te; ‘io’ da io, ‘me’ da me e ‘te’ da te... Quindi, se ‘io’ è il mio Io e ‘me’ è il mio Es, allora ‘te’ sei un altro...”, formulis li, inter la aliaj ridoj.
- “ Dunque “, konkludis Dino, “ ’iomete’ indicherebbe un discorso psicologico tra il paziente e il suo analista. Giusto? “
- “ Ne! “ – respondis Lino, kiu diris ke - jes! – li mem, bezonintus psikilogon... Poste, li demandis al la amiko, c’u li konsideris Esperanton lingvo por filozofoj; li respondis:
- “ Mi pensas jes, kial ne? Mi havas amikon kiu definas sin mem Filosofo, kaj parolas esperante nur por ekspliki siajn filozofajn konceptojn. Li nomig’as Antonio. C’u vi konas lin? “
- “ Ne! “
- “ C’u vi diras nur ‘ne’? “
- “ Jes! “
Pasis la tempo: Dino lernis Esperanton, ne en mizera mezuro, sed granda; tamen, iun maktenon, dum li piediris tra la kampoj por kapti ranojn, li renkontis Linon kaj Pinon kiujn estis tie por la rikolto de majorano; Dino konfuzig’is: li pensis ke ili volis kapti la ranon de majo...
- “ C’u vi ne povos kapti ankau’ la ranon de junio au’ de julio?”
- “ Ne! “ – respondis Lino kaj Pino; eble, ili ne konis alian vorton...
Male de Dino, kiu plivastigis sian vortaron c’iutage. Fakte, li c’iam vortludis, irante tra la urbeto, kriante:
- “ Mi estas la ‘Vortludanto’! “
Tagtage, Dino trairis la kamparon dirante:
- “Tri tre trinkemaj frataj amikoj trafis trunkon sur iu trotuaro kun iu trufo j’etita per iu trulo! “
Li dau’revagis dum tri horoj, serc’ante Linon kaj Pinon, sed sen ilin renkonti. Iun momenton, li trafis trolon, starantan sur iu trogo, kiel se g’i estus lia trono rotacianta kiel troto. Li haltis, post demandis al Dino:
- “ La pasvorton? “
- “ Kion? “
- “ La pasvorton! “
- “ Mi ne scias. “
- “ Do, respondu al mi: la scivolema sciuro sekvis la aǔtoron, ĉu vi tion-ĉi scias? “
- “ Eh? Che razza di... “
- “ Respondu! “ – ordonis la trolo. Neniun respondon la knabo konis; do li ekpensis ion:
- “ Bone “, diris Dino, “ la oleoj el ajlo jam je junio junas. “
- “ Bonege! “, diris la trolo, “ kaj nun, se vi konas la duan pasvorton, vi povos iri al la kortego de la reg’ ino Margarita, kie viaj amikoj jam vin atendas...”
Perpleksa, Dino au’skultis g’in:
- “ C’u s’i c’iam c’e c’io rug’ig’as ? “
- “ Ehm... Jes, sed nur se s’i, la reg’ino Margarita, scias c’u c’i-scene la sklavo s’telos la sceptron al reg’o Petro. “
La trolo, saltis de sur la trogo, surprizita:
- “ Nun, vi estas rekrutiginda. La milito vin alvokas; reg’o Petro, nia patro, permesas al vi partopreni, nepre preni por la entreprenon. “
La trolo, kondukis Dinon c’e la reg’inon: s’i, s’ue starante, sens’eligis s’osojn. Kiam al s’i, Dino estis prezentita, s’i g’oje akceptis liajn vortludojn c’ar, tiamaniere, s’i povis havi s’ancon serc’i s’ercon kun iu. Bedau’rinde, malmulte dau’ris la viziton, c’ar Dino, Lino kaj Pino devis iri al la rekrutejo, por esti rekrutataj. Kiam el propra kortego, foriris la knabo Dino, multeploris Margarita, la gaja reg’ino; do, Petro, s’ia edzo, s’in riproc’is tiamaniere:
- “Ho, mia reg’ino: ne trinku la g’inon; ne plu ploru, plorulino, pro via propra plezuro!...”
La tri amikoj, kondukitaj sur la pinton de iu monto, nomita Montopinto, trovis tie tro da rekrutindaj, ne tro kontentaj esti tie, sur la pinto de tiu monto, male de niaj tri amikoj, kontentaj ne esti la nuraj knaboj c’eestantaj tie; ili vidis, ke nur du viroj ekzamenis c’iujn: iu rekrutisto kaj iu monah’o.
- “Kial la c’eesto de monah’o? “ – demandis Pino, c’iujn.
- “ C’ar “, c’iuj respondis lin h’ore, “ la rekrutisto instigas nin flugi, transsaltante tiun c’i krutaj’on fronte de ni. “
- “ Che cosa? “ – ekkriis Dino, itale.
- “ Jes, estas la vero...”
- “ Sed, ni ne volas flugi, por fali suben! “ – respondis Lino.
- “ Estas por tio, la c’eesto de monah’o”, konkludis iu: “ li preg’as por ni! “
- “ Ho-ho-ho: nur nun, mi komprenas la signifon de tiu afis’o sur la rando de c’i vojo: - la krutaj’o, por la rekrutado! - “
- “ Re-krutado?” - demandis Dino – “ Cos’è il nome d’un monarca? “
Kiel ciam, Lino kaj Pino respondis: - “ Ne! “ –
Tiu tago estis j’au’de: la unuaj knaboj transsaltis la pinton, kriante - en h’oro - :
- ‘ Oni devas por la reg’ino! ‘ – kiam la monah’o kunekriis - de koro - :
- ‘ Kaj ankau’ por la Sinjoro! ‘ –
La tri amikoj, rezignacie, diris:
- “ Nun estas nia horo... “
Sed, kiam la monah’o au’skultis la eh’on, g’i respondis:
- “ La knaboj estas oro! “
- ‘Por la malkudritaj kudreroj de la tajloro!‘, murmuris la monah’on; h’aoso regis en la monah’a spirito, kiam la eh’o respondis tiel. Kial, la eh’o respondis malsame de li? Kia eh’o estis? Poste, li komprenis: estis la kutima eh’os’ang’o de c’iu-j’au’do...
La unuaj knaboj jam rulig’is lau’ la kruto, saltis, flugis kiel flagoj, finfine kaptis kanariojn sur iu kanaro, kiam Dino, Lino kaj Pino kunesaltis malsupren; rulig’ante, ili ekvidis multajn aferojn: iu truto en iu tubo de tufo, tuj kaptita per unu pufo pafita de Lino; dum Lino mang’is la truton, falante kaj flugante lau’ la monto, Dino kaj Pino mang’is du krespojn sur du krestoj de iu s’nurponto. Pino, kuris kaj saltis rivereton, serc’is tualeton malantau’e iu dometo, mantenante lian naztukon en sia maneto, kaj trotante kiel iu trunko, sed sen truko, frapita de iu trufo j’etata per iu trulo ene iu truo... Kiam, finfine la knaboj alvenis valfunde, c’iuj devis ekkuri, c’ar ilin sekvis iu tau’ro, nomata Mau’ro, kiu fug’is de la tajdo kiu antau’is la tajfunon, kiu tajlis la kostan kostumon de la tajloro sur la tau’ga s’ultro...
C’e la alvenpunkto, la rekrutisto rekrutis c’iujn, sed ne antau’ ol ili konis la novan pasvorton:
- “ Frivolaj friponoj fervore priridas perfortajn fervojojn. “
Lacaj, Pino diris al la aliaj du pri ili tri:
- “ Ni vere estas unu bela teamo! “ – Kaj Dino respondis, itale:
- “ A bello: te amo a chi?... “ (Fine ).
Mitico Gabry!
